راهنمای کشوری اخلاق در انتشار
مقدمه
رشد روز افزون دانش پزشکی مدیون تلاش هرروزه پژوهشگران و محققان این حیطه در انجام پژوهشهای گوناگون در جهت پاسخ به سوالات موجود و حل معضلات حوزه سلامت است. رعایت استانداردهای اخلاقی در همه‌ی مراحل تحقیق از طراحی تا اجرا و انتشار نتایج پژوهشهای زیست- پزشکی دغدغه‌ی اصلی همه‌ی ذینفعان از جمله سیاست‌گذاران، سردبیران نشریات و پژوهشگران حیطه‌ها و رشته‌های مختلف علوم پزشکی است. در این راستا فعالیت‌های فراوانی در سطح بین‌المللی در جهت افزایش اطمینان از رعایت استانداردهای اخلاق در انتشار آثار پژوهشی صورت گرفته است. سازمان‌های بین‌المللی متولی اخلاق نشر از جمله کمیته بین‌المللی اخلاق نشر و یا کمیته بین المللی سردبیران نشریات پزشکی از سالیان پیش با ارایه‌ی راهنماهای گوناگون، سعی در اشاعه فرهنگ رعایت اصول اخلاقی در انتشار پژوهشهای پزشکی داشته‌اند. در سطح ملی نیز کمیته‌ی ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرجع ملی مسائل مرتبط با اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی کشور در راستای وظایف ذاتی خود و در جهت ایجاد شفافیت و وحدت رویه در کشور و نیز هماهنگی بیش‌تر با استانداردهای بین‌المللی از جمله راهنمای کمیته‌ی بین‌المللی اخلاق نشر، الزامات کمیته‌ی بین‌المللی سردبیران مجلات پزشکی، بیانیه‌ی خط مشی انجمن جهانی سردبیران علوم پزشکی و راهنمای شورای سردبیران علمی، این راهنما را تدوین و تصویب کرده است. هرگونه تخطی از استانداردهای اعلام شده در این راهنما مصداق تخلف پژوهشی محسوب میشود و کمیته‌هایی که بر اساس «دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی» ابلاغ شده در شهریورماه یکهزار و سیصد و نود و چهار و قانون «پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» مصوب سی و یکم مرداد ماه یک هزار و سیصد و نود و شش مجلس شورای اسلامی مجاز به رسیدگی به سوءرفتارهای پژوهشی هستند، لازم است این راهنما را در موارد مربوطه مبنای قضاوت در مورد شکایات واصله و موارد در دست بررسی قرار دهند. دبیرخانه کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی وزارت متبوع، مسئولیت نظارت بر حُسن اجرای این راهنما را به عهده دارد.
فصل ۱: شرایط نویسندگی مقالات و آثار علمی
ماده ۱-۱: فردی نویسنده یک مقاله محسوب میشود که چهار شرط زیر را به طور هم‌زمان دارا باشد. شرطهای ۱و۲ دارای زیرمجموعه‌هایی هستند که بین آنها عبارت «یا» وجود دارد که نشان‌دهنده این امر است که دارا بودن هر یک از آنها جهت حصول شرطهای ۱یا ۲ کفایت می‌کنند. بین شرطهای اصلی ۱ تا ۴ عبارت «و» وجود دارد که تأکید می‌کند نویسنده مقاله باید هر چهار شرط۱ و۲ و۳ و ۴ را به صورت هم‌زمان دارا باشد:
شرط ۱: فرد باید همکاری مؤثر و قابل‌توجهی در حداقل یکی از زیرمجموعه‌های زیر داشته باشد:
الف: ارایه ایده پژوهشی یا ب: طراحی مطالعه یا ج: جمع آوری داده‌ها یا د: آنالیز و تفسیر داده‌ها
شرط ۲: فرد باید در نوشتن نسخه اولیه دست‌نوشته و یا در بازبینی و مرور نقادانه آن همکاری کند، به گونه‌ای که متن از لحاظ محتوای علمی دستخوش تغییر و تکامل شود. واضح است افرادی واجد این شرط می‌شوند که صلاحیت علمی لازم برای مرور نقادانه را بر اساس تجربه علمی و سابقه تحصیلی یا کاری خود داشته باشند.
شرط ۳: فرد باید نسخه‌ی نهایی دست‌نوشته را قبل از انتشار مطالعه و آن را تأیید کرده باشد.
شرط ۴: باید مسئولیت پاسخگویی در مقابل کلیه جنبه‌های انجام پژوهش منجر به مقاله از جمله مسئولیت رعایت دستورالعمل‌ها و راهنماهای عمومی و اختصاصی اخلاق در پژوهش مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در طراحی، انجام و انتشار مقاله را بپذیرد، به گونه‌ای که بتواند به کلیه‌ی سؤال‌های مطرح شده در مورد صحت محتوای پژوهش و نوشتار آن پاسخ دهد. فرد باید یا خود مراحل گوناگون کار را با رعایت استانداردهای علمی، فنی و اخلاقی انجام داده باشد و یا از درستکاری و توانمندی علمی کسانی که مراحل مختلف کار را انجام داده‌اند اطمینان خاطر داشته باشد.
تبصره۱: حذف نام فرد یا افرادی که شرایط چهارگانه نویسندگی مقاله را دارا باشند از لیست نویسندگان (نویسنده پنهان) ممنوع است.
تبصره ۲: اضافه کردن نام فرد یا افرادی که شرایط چهارگانه نویسندگی را دارا نیستند، در لیست نویسندگان (نویسنده مهمان) ممنوع است.
تبصره ۳: مسئولیت اخلاقی و حقوقی ذکر نام افرادی که بدون داشتن همه شرطهای نویسندگی نامشان در زمره نویسندگان مقاله آمده و یا با وجود داشتن شرطهای نویسندگی نامشان از لیست نویسندگان حذف شده است با همه نویسندگان مقاله می‌باشد.
تبصره۴: الزام به دارا بودن شرایط نویسندگی در مورد تیم‌های پژوهشی که دارای اعضای متعدد می‌باشند نیز صدق می‌کند و صرف عضویت در گروه پژوهشی و یا وجود نام فرد به‌عنوان همکار طرح پژوهشی شرایط لازم برای نویسنده بودن را ایجاد نمی‌کند، اگرچه تمام افرادی که معیارهای مندرج در شرط ۱ ماده ۱-۱ را دارند، حتی اگر همکاری خود را با آن مرکز یا تیم پژوهشی قطع کرده باشند، لازم است با رعایت سایر شرایط نویسندگی، فرصت مشارکت به‌عنوان نویسنده را پیدا کنند و سابقه این موضوع باید به صورت مکتوب ثبت شود.
تبصره ۵: در مقالاتی که از پایان‌نامه‌های دانشجویی منتج می‌شوند نیز، نویسندگان اعم از دانشجوی مربوطه، استاد(ان) راهنما، استاد(ان) مشاور و غیره باید تمامی شروط چهارگانه ذکر شده در ماده ۱-۱ را دارا باشند.
تبصره۶: صرف همکاری در اموری مانند تهیه و تأمین بودجه پژوهشی، ارایه‌ی مشاوره‌های مقطعی از جمله مشاوره آماری و روش‌شناسی، ایجاد یا در اختیار قرار دادن امکانات آزمایشگاهی، انجام آزمایشات مربوط به بیماران یا نمونه‌های پژوهشی و یا ارجاع و معرفی بیماران به پژوهشگران برای شرکت در پژوهش، شرایط کافی برای درج نام انجام‌دهنده در لیست نویسندگان مقاله منتج از فعالیت پژوهشی را ایجاد نخواهد کرد؛ حتی اگر افراد حق‌الزحمه‌‌‌ای برای ارایه‌ی خدمت مذکور دریافت نکرده باشند.
تبصره۷: از کلیه افرادی که در حمایت، طراحی، اجرا، نوشتن یا سایر مراحل تحقیق و پژوهش همکاری داشته‌اند ولی همه‌ی چهار شرط لازم جهت نویسندگی را دارا نمی‌باشند، باید در قسمت «تقدیر و تشکر» مقاله سپاسگزاری شود.
تبصره ۸: فردی که فقط مترجم یا ویراستار دست‌نوشته است دارای شرایط نویسندگی نیست. در موردی که ترجمه متن توسط مترجمی غیر از نویسندگان انجام میشود، لازم است این موضوع در بخش «تقدیر و تشکر» اشاره شود و از مترجم سپاسگزاری شود.
ماده ۱-۲: داشتن مسئولیت اجرایی از جمله ریاست بخش، گروه، دانشکده، دانشگاه، مرکز تحقیقاتی و یا داشتن هرگونه سمت کارشناسی و مدیریتی در هر سطحی به‌خودی خود منجر به مالکیت داده‌های موجود در آن مجموعه و ایجاد حق نویسندگی و لذا درج نام در لیست نویسندگان مقالات منتج شده از آن داده‌ها نخواهد شد.
تبصر: هرگونه اجبار یا الزام مستقیم و غیرمستقیم افراد مراجعه‌کننده برای استفاده قانونی از اطلاعات، نمونه‌ها و داده‌های موجود در مراکز و مؤسسات از جمله مراکز بهداشتی، بیمارستان‌ها و مانند آن، برای قرار دادن نام فرد یا افراد مشخص در زمره نویسندگان مقاله، سوء‌استفاده از موقعیت بوده و تخلف پژوهشی محسوب میشود.
ماده ۱-۳: در صورت مخالفت یک یا چند نفر از پژوهشگران دارای شرایط بالقوه نویسندگی با نوشتن و انتشار مقاله حاصل از طرح تحقیقاتی یا پایاننامه، ارسال و چاپ مقاله توسط سایر نویسندگان تنها در صورتی ممکن خواهد بود که با درخواست آن دسته از همکاران که مایل به انتشار نتایج پژوهش هستند، موضوع در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاهی بررسی و مجوز چاپ مقاله صادر شود. در صورت اخذ مجوز، قرار دادن نام افراد فاقد شروط مندرج در ماده ۱-۱، از جمله فرد مخالف، در مقاله ممنوع است مگر این که افراد مذکور با انتشار، موافقت کرده و شرایط نویسندگی را حاصل کنند.
تبصره: در صورتی که دسترسی به برخی از افراد که می‌توانند حایز شرایط نویسندگی شوند، ممکن نباشد، لازم است آن دسته از نویسندگان که مایل به انتشار مقاله هستند، تمام تلاش خود را برای دسترسی به فرد مذکور به‌عمل آورند و در صورتی که فرد یا افراد مذکور باز هم در دسترس نباشند، دست‌نوشته تنها در صورتی قابل انتشار خواهد بود که این موضوع مورد تأیید کمیته‌ی اخلاق در پژوهش دانشگاه محل فعالیت نویسنده اول یا نویسنده طرف مکاتبه باشد. در هر حال نام هیچ فردی بدون اطلاع وی و تأیید متن نهایی دست‌نوشته نباید در لیست نویسندگان قرار بگیرد.
ماده ۱-۴: نویسنده طرف مکاتبه که اصطلاحاً نویسنده مسئول نامیده میشود یکی از نویسندگان دست‌نوشته است که به‌دلیل جایگاه علمی و نقش خود در مطالعه (برای مثال، مجری اصلی طرح یا استاد راهنمای اول پایاننامه) از سوی سایر نویسندگان، مسؤولیت مکاتبات و پاسخگویی به ابهامات و ایرادات مطرح شده در مورد دست‌نوشته یا مقاله و انتقال نظرات و مکاتبات مهم به سایر نویسندگان و تنظیم روابط بین نویسندگان را به عهده دارد.
تبصره ۱: به کار بردن عنوان نویسنده مسئول به این مفهوم نیست که نویسنده طرف مکاتبه به تنهایی مسئول صحت پژوهش و گزارش آن است. این مسئولیت به عهده تک‌تک نویسندگان می‌باشد. با توجه به سوء‌برداشت‌هایی که ممکن است در استفاده از لفظ نویسنده مسئول ایجاد شود، استفاده از عنوان «نویسنده طرف مکاتبه» برای این جایگاه مناسب‌تر است.
تبصره ۲: در پژوهشهای کلان ملی و بین‌المللی که توسط یک تیم پژوهشی بزرگ و با تعداد زیاد پژوهشگر انجام شده‌اند و نقش نویسندگان در نوشتن مقاله منحصر به یک بخش محدود و تخصصی بوده است، مسئولیت هر یک از نویسندگان، به قسمت تخصصی مربوط به خود وی محدود میشود.
تبصره۳: نویسنده طرف مکاتبه یکی از نویسندگان مقاله است که توان علمی و وقت کافی جهت ایجاد ارتباط لازم بین سایر نویسندگان و مجلات علمی را دارا باشد. استاد راهنمای اول و مجری اصلی طرح‌های تحقیقاتی، اولویت دارند به‌عنوان نویسنده‌ی طرف مکاتبه شناخته شوند، مگر این که شرایط داشتن این جایگاه از جمله وقت کافی برای انجام شرح وظایف نویسنده طرف مکاتبه را نداشته باشند، لذا داشتن رتبه دانشگاهی بالاتر و یا توان علمی بیش‌تر در این زمینه الزامی نیست، اگرچه توصیه میشود فردی که جایگاه علمی تثبیت شده‌ای در حوزه‌ی مربوطه دارد؛ این وظیفه را به عهده بگیرد.
تبصره۴: مجلات در موارد خاص و استثنایی این اختیار را دارند که امکان درج نام بیش از یک نفر به عنوان نویسنده اول یا طرف مکاتبه را فراهم کنند. در این راستا لازم است نشریه، سیاست‌های شفافی در این مورد اتخاذ و اعلام کند. در مورد هر مقاله که بیش از یک نویسنده اول یا نویسنده طرف مکاتبه دارد، لازم است علت این تصمیم به‌صورت روشنی در زیرنویس همان صفحه توضیح داده شود.
ماده ۱-۵: ترتیب نام‌ها در بخش نویسندگان مقاله بر اساس میزان مشارکت هر یک از افراد و از طریق توافق جمعی آنان مشخص میشود و عواملی مانند رتبه دانشگاهی افراد، جایگاه علمی، شهرت ملی و بین‌المللی نویسندگان نقشی در ترتیب نام‌ها نخواهد داشت.
تبصره ۱: فردی که بیش‌ترین سهم را در فعالیت‌های مندرج در شرط ۱ ماده‌ی ۱-۱ داشته است، نویسنده اول خواهد بود. در مورد پایان‌نامه‌های دانشجویی که دانشجو نسخه اولیه دست‌نوشته را تهیه کرده باشد، نویسنده اول دانشجو می‌باشد.
تبصره ۲: مناسب‌تر است که نام نویسنده‌ی طرف مکاتبه به‌عنوان نویسنده آخر نوشته شود.
تبصره ۳: در صورت عدم توافق نویسندگان در مورد ترتیب قرار گرفتن نام‌ها در لیست نویسندگان، لازم است درخواستی با امضای تمامی نویسندگان، با ذکر دقیق میزان همکاری هر فرد به کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه تصویب‌کننده‌ی طرح پژوهشی منجر به تولید دست‌نوشته مربوطه ارسال شود، رأی کمیته مذکور برای همه ذینفعان لازم‌الاجرا خواهد بود.
ماده ۱-۶: ذکر وابستگی آکادمیک غیرواقعی به هر دلیلی از جمله برای افزایش صوری انتشارات مرکز تحقیقاتی، مؤسسه یا دانشگاه خاص از نظر اخلاقی غیرقابل قبول و تخلف پژوهشی محسوب میشود.
تبصره۱: لازم است نویسنده، وابستگی سازمانی خود را به مؤسسه‌ای که در زمان ارسال دست‌نوشته در آن فعالیت دارد، اعلام کند حتی اگر در فاصله زمانی انجام پژوهش یا ارسال دست‌نوشته، وابستگی سازمانی پژوهشگر تغییر کرده باشد. در صورتی که نویسنده به مؤسسه محل انجام پژوهش تعهدی مبنی بر استفاده از وابستگی زمان انجام پژوهش داشته باشد، لازم است هر دو وابستگی نویسنده ذکر شود.
تبصره ۲: لازم است اعضای هیأت علمی و پژوهشگران دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در هنگام ذکر وابستگی سازمانی و آدرس خود در مقالات، حتی‌المقدور از پست الکترونیک دانشگاهی و رسمی استفاده کنند.
فصل دوم: مصادیق تخلف پژوهشی در گزارش و انتشار آثار علمی
ماده ۲-۱: هرگونه انحراف از اصول اخلاقی پذیرفته شده در نگارش متن آثار علمی و پژوهشی، از جمله ساختن (جعل) داده‌ها شامل ارایه نتایجی که مبتنی بر یک پژوهش واقعی نیستند، دستکاری داده‌های حاصل از پژوهش شامل اجتناب از ذکر برخی یافته‌های پژوهش به‌ویژه در مورد عوارض نامطلوب در کارآزمایی‌های بالینی و یا دستکاری در تصاویر و سرقت معنوی یا ادبی، فریبکاری محسوب میشود و مصداق تخلف پژوهشی می‌باشد.
ماده ۲-۲: سرقت معنوی عبارت است از استفاده از تمامی یا قسمتی از مطالب یا ایده‌های منتشرشده یا منتشر نشده‌ی فرد یا افراد دیگر بدون ذکر منبع به روش مناسب یا عدم کسب اجازه از مالک معنوی در موارد ضروری.
ماده ۲-۳: استفاده از اصل یا ترجمه‌ی متن منتشر شده‌ی دیگران در دست‌نوشته، باید بر طبق ضوابط زیر انجام شود:
۱-در صورت استفاده از شکل، جدول، پرسشنامه و یا بخش قابل‌توجهی از متن مورد نظر یا ترجمه‌ی آن، به صورت آوردن عین آن متن، باید علاوه بر آوردن متن در داخل گیومه و ذکر منبع، از مالک معنوی متن اولیه اجازه کتبی اخذ شود.
۲-در صورت استفاده از بخش جزیی از متن موردنظر یا ترجمه‌ی آن، به صورت آوردن عین آن متن، باید متن موردنظر در داخل گیومه آورده شود و منبع آن ذکر شود.
۳-در صورت استفاده از متن موردنظر یا ترجمه‌ی آن به صورت نقل به مضمون، جمع‌بندی، نتیجه‌گیری یا برداشت ایده، باید منبع آن ذکر شود. نقل به مضمون نباید به گونه‌ای باشد که با منظور نویسنده(گان) اصلی و روح کلی نوشته‌ی آنها منافات داشته باشد.
تبصره ۱ :اگر بخشی از متن که مورداستفاده قرار می‌گیرد، به صورت جزیی، مثلاً در حد تغییر چند کلمه یا آوردن معادل آنها یا تغییر زمان افعال تغییر کند، باز هم شامل موارد مربوط به آوردن عین متن (بند ۱ و ۲ از ماده ۲-۳) میشود.
تبصره ۲: مندرجات این ماده در مورد مطالب منتشر شده‌ی قبلی خود نویسنده(گان) دست‌نوشته نیز صادق است.
تبصره ۳: ارجاع در نوشتن مقاله باید بر اساس موازین علمی باشد و هرگونه ارجاع غیرضروری به خود و یا دیگران به قصد بالا بردن تعداد ارجاعات نادرست می‌باشد.
تبصره ۴: برای تشخیص سرقت معنوی یا ادبی لازم است متن توسط کارشناس مرتبط بررسی شود، صِرف تکیه بر درصد کپی‌برداری که توسط نرم‌افزارهای مربوطه گزارش میشود، بدون بررسی کارشناسی و در نظر گرفتن مندرجات این راهنما صحیح نمی‌باشد.
ماده ۲-۴: تمام محققین موظفند در صورت اطمینان از وقوع هرگونه فریبکاری در مراحل مختلف طراحی، اجرا و انتشار نتایج پژوهش، موارد را با رعایت حداکثر محرمانگی حسب مورد به کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه یا موسسه‌ی حامی پژوهش، رییس یا مسئول محل کار یا تحصیل خود و یا پژوهشگران/ نویسنده(گان) موردنظر، اطلاع دهند.
تبصره: تا پیش از محرز شدن وقوع فریبکاری توسط کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاهی معتبر که صلاحیت رسیدگی به تخلفات پژوهشی را دارد، موضوع باید به صورت کاملاً محرمانه پیگیری شود، به‌طوری که اشخاص غیرمرتبط از مطرح شدن احتمال آن یا بررسی‌های در حال انجام مطلع نشوند.
ماده ۲-۵: دستکاری در تصاویر که به معنای هر نوع دستکاری در انواع عکس‌های رادیولوژی، پاتولوژی، آزمایشگاهی، تصاویر میکروسکوپی و غیره است و منجر به فریب خوانندگان از طریق نمایش تصاویر غیرواقعی یا القاء وجود یافته‌های غیرواقعی در تصاویر میشود، مصداق فریبکاری تلقی شده و تخلف پژوهشی به حساب می‌آید.
تبصره: دستکاری در پشت زمینه عکسها، پاک کردن یا اضافه کردن یک ویژگی خاص و یا دستکاری غیرمعمول و بیش از حد در رنگ‌ها یا شفافیت عکسها که به قصد فریب خوانندگان صورت می‌گیرد از مصادیق این عمل غیراخلاقی است.
ماده ۲-۶: ارسال و انتشار همپوشان دست‌نوشته‌ها در یک مجله یا مجلات مختلف، ممنوع است و تخلف پژوهشی محسوب میشود.
تبصره ۱: ارسال دست‌نوشته‌ای که حاوی حجم قابل‌توجهی از اطلاعات یک مقاله‌ی منتشر شده یا در حال بررسی باشد، برای بررسی جهت انتشار به‌عنوان مقاله‌ی پژوهشی جدید نادرست است، حتی اگر به مقاله‌ی قبلی ارجاع داده باشد و یا مقاله‌ی قبلی به نویسنده(گان) همین دست‌نوشته تعلق داشته باشد.
تبصره ۲: تغییرات مختصر در ترتیب نام نویسندگان یا در عنوان مقاله یا در خلاصه مقاله نیز مجوز چاپ مجدد مقاله نمی‌باشد.
تبصره ۳: اگر یک نشریه‌ی چاپی یا الکترونیک در حال بررسی یک دست‌نوشته برای انتشار آن باشد، ارسال همان دست‌نوشته به نشریه‌ی دیگر نادرست است.
تبصره ۴: در مواردی که انتشار به‌صورت هم‌زمان چاپی و الکترونیک صورت می‌گیرد، هر دو نسخه چاپی و الکترونیک برای نوشتن منابع، باید یک آدرس واحد داشته باشند.
تبصره ۵: اگر نویسنده(گان) تصمیم بگیرند به هر دلیلی، دست‌نوشته‌ای را که در دست بررسی برای انتشار در یک نشریه است، برای نشریه‌ی دیگری ارسال نمایند، باید ابتدا انصراف خود را از انتشار آن به صورت کتبی به نشریه‌ی اول اعلام نمایند. این کار حداکثر تا پیش از اعلام پذیرش دست‌نوشته برای انتشار در نشریه‌ی اول، امکان‌پذیر است.
تبصره ۶: اگر سردبیران چند نشریه تصمیم بگیرند که به‌طور مشترک مقاله‌ای را منتشر کنند، در صورتی‌که این اقدام در راستای تأمین سلامت جامعه باشد و نیز مراتب به‌طور شفاف به خوانندگان آن نشریات اطلاع‌رسانی شود، مشروط به تعیین تکلیف کلیه‌ی حقوق مادی و معنوی مرتبط، اینکار بلامانع است.
تبصره ۷: چاپ یک مقاله به دو یا چند زبان مختلف در صورتی مجاز است که سردبیران همه مجلات ذی‌نفع از روند مربوطه آگاهی و رضایت داشته باشند و به علاوه در مقاله دوم و بعد از آن به خوانندگان اعلام شود که مقاله قبلا یک یا چند بار به زبان (زبان‌های) دیگری منتشر شده است (به همراه آدرس مقاله یا مقالات قبلی، سال چاپ و شماره صفحات مربوطه).
تبصره ۸: در صورتی که خلاصه مقاله قبلا در کنگره‌ها یا سمینارها به صورت شفاهی یا پوستر ارایه شده باشد، متن کامل مقاله را می‌توان بعداً به چاپ رساند. در مواردی که کنگره مذکور خلاصه مقاله را در یک مجله علمی منتشر کرده باشد لازم است که به مسئولین مجله اطلاع رسانی کافی در مورد چاپ خلاصه مقاله شده باشد و اطلاعات مذکور به صورت شفاف در کنار مقاله اصلی به خوانندگان نیز منتقل شود.
تبصره ۹: خلاصه مقاله‌ای که به همایش ارسال میشود، اگر قبلاً به‌صورت خلاصه یا مقاله‌ی کامل منتشر شده باشد، باید مراتب به اطلاع دبیر کنگره رسانده شود.
ماده ۲-۷: تعارض منافع عبارت است از وجود هرگونه منفعت مالی و غیرمالی که احتمال دارد نویسنده(گان) را در اظهار صادقانه‌ی نظر خود تحت تأثیر قرار دهد. اگر چه وجود تعارض منافع به خودی خود ایرادی اخلاقی برای یک مقاله محسوب نمی‌شود، اما نویسنده(گان) یک مقاله باید هرگونه تعارض منافع خود را که از نگاه مخاطبین پوشیده است به جز موارد بدیهی، در متن یا انتهای متن مقاله به‌طور شفاف اعلام کنند. از جمله این موارد معرفی شفاف منابع تأمین هزینه‌های پژوهش و نگارش مقاله توسط نویسنده(گان) می‌باشد.
ماده ۲-۸: قرارداد بین پژوهشگران و حامیان مالی پژوهش نباید در بردارنده هرگونه شرطی مبنی بر منع اعلام تعارض منافع در مقاله و یا تعهدی برای حذف یا عدم‌انتشار یافته‌هایی که از نظر حمایت‌کننده‌ی پژوهش مطلوب نیستند، باشد. پژوهشگران موظفند از پذیرفتن چنین شروطی در زمان عقد قرارداد اجتناب کنند.
تبصره: دلایلی نظیر حساسیت موضوع مورد مطالعه یا ایجاد تبعات منفی اجتماعی و غیره نمی‌تواند مستند محدود کردن پژوهشگران در انتشار نتایج حاصل از پژوهش باشد، مگر این که کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاهی مربوطه در زمان تصویب طرحنامه پژوهش، انتشار نتایج پس از انجام پژوهش را مشروط به اخذ مجوز مجدد از کمیته کرده و این شرط در زمان تصویب پژوهش توسط کمیته اخلاق دانشگاهی به‌صورت مکتوب به اطلاع پژوهشگر رسیده باشد. تصمیم کمیته اخلاق دانشگاهی برای ایجاد این محدودیت قابل اعتراض به کمیته‌ی ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی است.
ماده ۲-۹: انتشار نتایج حاصل از پژوهش‌ها، پیش از آن که در نشریات دارای مرور همتا به چاپ رسیده باشند، از طریق رسانه‌های عمومی نادرست است، مگر در مواردی که به‌واسطه‌ی اهمیت ویژه برای سلامت عمومی، انتشار تمامی یا بخشی از نتایج یک پژوهش از سوی مراجع سیاست‌گذار، ضروری دانسته شود.
ماده ۲-۱۰: نویسندگان در انتخاب مجلات علمی برای انتشار مقالات خود دارای اختیار و آزادی عمل هستند و هرگونه اجبار افراد برای انتشار مقالات در مجلات خاص با اهدافی از جمله بالا بردن اعتبار مجلات علمی دانشگاه یا مؤسسه ممنوع است.
ماده ۲-۱۱: لازم است هیأت ممیزه، دبیرخانه‌های جشنواره‌های ملی/ بین‌المللی، هیأت‌های جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و سایر موسساتی که بر اساس مقالات ارایه شده توسط افراد و موسسات به آنها درجه، رتبه، اعتبار و یا تشویقی می‌دهند، در مراحل ارزیابی و امتیازدهی خود، مقالات دریافت شده را از حیث رعایت استانداردهای اخلاق در نشر بررسی کنند.
ماده ۲-۱۲:خرید خدماتی از قبیل نوشتن تمام یا قسمتی از متن دست‌نوشته، انجام مراحل ثبت و ارسال دست‌نوشته‌های تهیه شده برای مجلات، از شرکت‌های ارایه‌دهنده‌ی خدمات پژوهشی به جز در مورد ترجمه متن مقالات به زبان دیگر و یا ویرایش ادبی متن نهایی؛ ممنوع است.
فصل سوم: اصول اخلاقی در سردبیری و داوری نشریات علمی- پژوهشی
ماده ۳-۱: سردبیران تمامی نشریات علمی مصوب کمیسیون نشریات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که به‌صورت چاپی، هم‌زمان چاپی و الکترونیک و یا الکترونیک منتشر می‌شوند، مشمول کلیه‌ی مواد مندرج دراین راهنما می‌شوند.
ماده ۳-۲: سردبیر باید علاوه بر اطمینان از کیفیت علمی دست‌نوشته‌های واصله که از روش‌های گوناگونی به ویژه مرور همتایان و کسب مشاوره از شورای سردبیری حاصل میشود، نسبت به رعایت استانداردهای اخلاقی در مطالبی که منتشر میشود اطمینان کافی داشته باشد.
ماده ۳-۳: سردبیر موظف است تمام تلاش خود را جهت اطمینان از صحت اخلاقی مطالب در دست چاپ، از جمله پایبندی پژوهشگران به دستورالعمل‌های عمومی و اختصاصی اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی کشور که توسط کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی تصویب و ابلاغ شده‌اند، به‌کار بگیرد و اطمینان یابد که پژوهش‌ها توسط کمیته‌های اخلاق در پژوهش دارای اعتبارنامه از کمیته‌ی ملی اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفته و کُد اختصاصی اخلاق در پژوهش را دریافت کرده‌اند. لازم است تصویر مصوبه‌ی کمیته‌ی اخلاق توسط سردبیر درخواست شود و کُد اخلاق در پژوهش در متن مقاله، مورد اشاره قرار بگیرد.
تبصره ۱: در مواردی که تردید یا ابهامی در مورد رعایت استانداردهای اخلاقی و یا اصالت تأییدیه اخلاقی ارایه شده وجود داشته باشد، لازم است سردبیر نسبت به استعلام از کمیته اخلاق در پژوهش مربوطه و یا کمیته‌ی ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی اقدام نماید.
تبصره ۲: در مورد مقالات حاصل از کارآزمایی‌های بالینی لازم است سردبیر از ثبت کارآزمایی بالینی مرتبط با مقاله، در سامانه ملی ثبت کارآزمایی های بالینی و ذکر شماره ثبت مذکور اطمینان حاصل کند.
تبصره ۳: در مطالعاتی که به‌صورت چند مرکزی در یک کشور به انجام می‌رسند، در صورت دریافت دست‌نوشته‌ی حاوی نتایج کل مطالعه، لازم است سردبیر تأییدیه کمیته اخلاق حداقل یکی از مراکز را از نویسنده(گان) درخواست کند. اگرچه سردبیر می‌تواند مجوز اخلاقی مربوط به کلیه‌ی مراکزی که مطالعه در آنها انجام گرفته است را به‌طور جداگانه از نویسنده(گان) درخواست نماید.
تبصره ۴: در مطالعاتی که به‌صورت چندمرکزی در چند کشور به انجام می‌رسند، در صورت دریافت دست‌نوشته‌ی حاوی نتایج کل مطالعه، سردبیر باید مجوز اخلاقی مربوط به حداقل یک کمیته اخلاق در پژوهش در هر کدام از کشورهایی که مطالعه در آنها انجام گرفته است را به‌طور جداگانه از نویسنده(گان) درخواست کند.
ماده ۳-۴: سردبیر می‌تواند راساً یا بر اساس گزارش‌هایی که دریافت می‌کند، وقوع احتمالی تخلفات پژوهشی و فریبکاری را در دست‌نوشته‌های دریافتی بررسی نماید و در صورت وجود احتمال وقوع تخلف پژوهشی و فریبکاری، موظف است ضمن دادن اطلاع به ارسال کننده(گان) و نیز همه‌ی نویسندگان دست‌نوشته از آنها بخواهد که در مورد موضوع توضیح دهند. در صورت عدم دریافت توضیحات ظرف مدت حداکثر دوماه و یا قانع‌کننده نبودن توضیحات ارسال کننده(گان) با رعایت حداکثر محرمانگی حسب مورد، وقوع تخلف پژوهشی را به کمیته اخلاق در پژوهش مؤسسه‌ی حامی پژوهش، رئیس یا مسئول محل کار یا تحصیل نویسنده(گان) اطلاع دهد تا با انجام تحقیق و بررسی، وقوع آن محرز یا رفع شود. تحقیق و بررسی گزارش واصله، بر اساس مقررات و دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی صورت خواهد گرفت.
تبصره: رونوشت گزارش تخلف احتمالی باید برای دبیرخانه کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال شود.
ماده ۳-۵: در صورتی‌که وقوع تخلف پژوهشی برای سردبیر مستقلاً و یا بر اساس نظر کمیته اخلاق در پژوهش معتبر محرز شود، سردبیر می‌تواند ضمن بررسی سایر مقالات نویسنده(گان) یا ارسال کننده(گان) احتمالی که در آن نشریه منتشر شده یا در دست بررسی است، متناسب با شدت تخلف احراز شده، یک یا چند مورد از اقدامات شامل خودداری از انتشار مقاله در صورتی که مقاله منتشر نشده و در دست بررسی باشد، خارج کردن مقاله چاپ شده از مجله با ذکر دلیل خارج کردن مقاله به نحوی که سابقه خارج شدن مقاله در دسترس عموم باشد، انتشار اصلاحیه یا تکذیبیه در شماره‌ی آتی نشریه در صورتی که مقاله منتشر شده باشد و اجتناب از پذیرش مقالات آتی نویسنده(گان) برای مدتی مشخص را انجام دهد.
تبصره ۱: استرداد مقالات از نسخ چاپ شده قبلی مجله در موارد زیر توصیه میشود:
-
در صورتی که سردبیر شواهد واضح و مشخصی در دست داشته باشد که نشان دهد نتایج به‌دست آمده در پژوهش، در اثر تخلف پژوهشی مانند جعل داده‌ها یا در اثر اشتباه در انجام پژوهش یا محاسبات آماری مرتبط، قابل اعتماد نیستند.
-
در صورتی که نتایج مطالعه بدون اجازه یا ارجاع مناسب، قبلاً در ژورنال دیگری به چاپ رسیده باشد.
-
در صورتی که مقاله دارای سرقت ادبی یا معنوی قابل‌توجه و عامدانه باشد.
-
در صورتی که مقاله حاوی گزارش پژوهش‌هایی باشد که دستورالعمل‌ها و راهنماهای عمومی و اختصاصی اخلاق در پژوهش مصوب در آنها رعایت نشده باشد.
تبصره ۲: در مواردی که نویسنده یا نویسندگان مقالات به تصمیم سردبیر در مورد احراز تخلف پژوهشی یا فریبکاری اعتراض داشته باشند می‌توانند از وی درخواست کنند که موضوع را برای تعیین تکلیف به کمیته‌ی ملی اخلاق در پژوهش ارجاع نماید. در هر حال سردبیران لازم است تصمیمات نهایی کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در مورد تخلفات پژوهشی بپذیرند.
ماده ۳-۶: سردبیر مسئول است که دست‌نوشته‌های واصله برای چاپ را، به‌نحو منصفانه و بی‌طرفانه و تنها با توجه به ویژگی‌های علمی و فنی از جمله اهمیت موضوع، نوآوری، شفافیت، اعتبار و میزان تطابق مقالات با اهداف و دورنمای مجله، بررسی، انتخاب و اولویت‌بندی نماید و عوامل غیرمرتبط نباید در این امر تأثیری داشته باشند.
ماده ۳-۷: سردبیر باید از نویسنده مکاتبه‌کننده بخواهد که طی جدولی که به امضای تمامی نویسندگان رسیدهاست، نوع و میزان مشارکت و سهم هر یک از نویسندگان را در اجرای پژوهش و نگارش مقاله اظهار کند.
تبصره: تغییر اسامی نویسندگان مقالات بعد از ارسال دست‌نوشته به مجلات و شروع مراحل داوری امکان‌پذیر نیست.
ماده ۳-۸: سردبیر یا هیأت تحریریه باید فرد یا افرادی را برای داوری هر دست‌نوشته انتخاب کند که تا حد ممکن در زمینه‌ی علمی مربوطه توانا و مجرب باشند. داور(ان) انتخاب شده باید حتی‌المقدور فاقد تعارض منافع شناخته شده در زمینه‌ی دست‌نوشته‌ی مورد داوری باشد.
ماده ۳-۹: سردبیر موظف است اطلاعات کافی در مورد روند کار مجله و هر آنچه که از اعضاء هیأت تحریریه و داوران انتظار دارد را در اختیار آنها قرار دهد و نیاز به رازداری و محرمانگی اطلاعات مقالات ارسال شده را به آنها تأکید و یادآوری کند و ترتیبی اتخاذ کند که آگاهی آنها در مورد سیاست‌های مجله به روز باشد.
ماده ۳-۱۰: فردی که داوری همتای یک دست‌نوشته‌ی ارجاع شده از سوی یک مجله را قبول می‌کند، باید داوری خود را به‌صورت بی‌طرفانه و تنها بر اساس ویژگی‌های علمی و فنی دست‌نوشته به انجام برساند و نباید تحت تأثیر روابط شخصی خود با نویسنده(گان) دست‌نوشته یا سایر عوامل نامربوط قرار بگیرد.
ماده ۳-۱۱: فردی که داوری همتای یک دست‌نوشته به او پیشنهاد میشود، در صورت وجود هر گونه تعارض منافع، می‌تواند از پذیرش آن دست‌نوشته برای داوری امتناع کند؛ در غیر این‌صورت، باید تعارض منافع خود را به‌طور واضح به اطلاع سردبیر مجله برساند.
ماده ۳-۱۲: داوران باید مقالاتی را برای داوری بپذیرند که در آن حیطه تبحر داشته باشند. چنان‌که فردی که یک دست‌نوشته را برای داوری همتا پذیرفته است، خود را واجد صلاحیت علمی یا فنی لازم برای داوری دقیق تمامی یا بخشی از آن دست‌نوشته نداند، باید مراتب را به اطلاع سردبیر مجله برساند.
ماده ۳-۱۳: دست‌نوشته‌ای که برای داوری ارسال میشود، باید از سوی داور نیز به‌عنوان یک متن محرمانه تلقی شود و اطلاعات مربوط یا مندرج در آن با هیچ فرد دیگری در میان گذاشته نشود. داور مجاز نیست از دست‌نوشته‌ی مورد داوری برای هیچ مقصود دیگری به جز داوری استفاده کند و لازم است بعد از پایان داوری از نگهداری دست‌نوشته به هر شکل، اجتناب کند.
تبصره ۱: داوران و نویسنده(گان) دست‌نوشته باید از برقراری ارتباط با یکدیگر (در رابطه با داوری آن دست‌نوشته) در طول فرآیند داوری امتناع کنند. در صورتی که داور، مشورت با فرد دیگری را برای داوری ضروری بداند و این مشورت متضمن افشای مطالب مندرج در مقاله باشد، این کار تنها با کسب اجازه از سردبیر مجله قابل انجام است.
تبصره ۲: مفاد ماده‌ی فوق نسبت به تمامی دست‌نوشته‌هایی که برای داوری همتا ارسال شده و داور به هر دلیل از پذیرش داوری آن خودداری کرده‌است نیز جاری می‌باشد.
ماده ۳-۱۴: در داوری همتا، داور باید به نقاط قوت و ضعف دست‌نوشته توجه کند و در صورت امکان راهکارهایی را برای رفع اشکالات موجود به نویسنده(گان) توصیه کند. این کار باید با رعایت احترام به استقلال فکری نویسنده(گان) به انجام برسد.
ماده ۳-۱۵: داور در صورت پذیرش یک دست‌نوشته برای داوری همتا، باید این کار را در مهلت اعلام شده از سوی سردبیر مجله به انجام برساند.
تبصره: در صورتی که مهلت اعلام شده از سوی سردبیر مجله برای داوری مناسب نیست، داور باید از پذیرش داوری آن دست‌نوشته امتناع کند یا در مورد مهلت دیگری با سردبیر مجله به توافق برسد.
ماده ۳-۱۶: داور باید علاوه بر بررسی‌های علمی و فنی در داوری، هرگونه عدم رعایت مفاد این راهنما را نیز به اطلاع سردبیر برساند.
ماده ۳-۱۷: ارتباط سردبیران با ناشران، مالکین و صاحبان امتیاز مجلات باید کاملاً براساس اصل "استقلال سردبیری" باشد، به این معنا که در تصمیم‌گیری برای پذیرش یا رد مقالات کاملا مستقل بوده و تحت‌تأثیر یا فشار ناشران و یا مالکین مجلات قرار نگیرند و آزادی و اختیار عمل کافی برای تصمیم‌گیری و ایفای مستقلانه‌ی وظایف خود داشته باشند.
ماده ۳-۱۸: اطلاعات مشخص کننده‌ی هویت شخصی آزمودنی‌ها، کارکنان محل انجام پژوهش یا هر فرد دیگری غیر از نویسندگان دست‌نوشته و افرادی که از آنها تقدیر و تشکر میشود، نباید در متن دست‌نوشته، عکسها، شجره‌نامه‌ها یا هر قسمت دیگری آورده شود، مگر این‌که فرد مورد نظر یا نماینده قانونی او برای نشر آن اطلاعات رضایت آگاهانه‌ی کتبی داده باشد.
تبصره ۱: سردبیر وظیفه دارد که از محرمانه ماندن هرگونه اطلاعات مربوط به اشخاص و بیمارانی که در تحقیق شرکت کرده‌اند و ممکن است اطلاعات آنها در اثر انتشار مقاله فاش شود، اطمینان یابد. بنابراین در صورت نیاز می‌تواند فرم‌های رضایت آگاهانه امضاء شده توسط افراد مورد مطالعه را، که ممکن است ضمن چاپ مقاله؛ هویت‌شان برملا شود از نویسندگان درخواست کند.
تبصره ۲: در مورد عکس افراد، پوشش باید به‌گونه‌ای باشدکه منجربه شناسایی فرد نشود و پوشش چشم‌ها به تنهایی کفایت نمی‌کند، مگر آن‌که رضایت آگاهانه‌ی کتبی اخذ شده باشد.
تبصره ۳: در صورتی که انتشار دست‌نوشته بدون محرمانه ماندن کامل کلیه‌ی اطلاعات هویتی یا اطلاعاتی که می‌تواند منجر به کشف هویت افراد مذکور در ماده‌ی فوق شود، امکان‌پذیر نبوده و اخذ رضایت آگاهانه نیز مقدور نباشد، رسیدگی به اصل ادعای عدم دسترسی به افراد مذکور و ضرورت انتشار اطلاعات و تصمیم‌گیری در مورد انتشار آن، به عهده‌ی کمیته‌ی اخلاق دانشگاهی و یا کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست- پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره ۴: انتشار اطلاعاتی که از پیش و به روش صحیح در دسترس عموم قرار گرفته‌اند، نیاز به اخذ رضایت آگاهانه ندارند.
ماده ۳-۱۹: لازم است سردبیر در مورد مقالات چاپ شده، اجازه انتقاد و چاپ نامه‌های انتقادی را به خوانندگان مجله بدهد.
تبصره: سردبیر باید امکان چاپ مقالاتی که با استفاده از روش صحیح به جواب منفی می‌رسند را فراهم کند و نظر منفی نسبت به چاپ این‌گونه مقالات نداشته باشد.
ماده ۳-۲۰: سردبیر باید نسبت به شکایت‌های واصله از روند اجرا یا سایر مراحل کار در دفتر مجله پاسخگو بوده و امکان بررسی آن شکایت را فراهم کند.
ماده ۳-۲۱: سردبیر باید سیاست‌های مشخصی جهت مدیریت هرگونه تعارض منافع مربوط به خود،کارمندان، نویسندگان، داوران و اعضاء هیأت تحریریه داشته باشد.
تبصره: مجلات باید در مورد چگونگی مدیریت مقالات ارسال شده از طرف خود سردبیر، کارمندان، یا اعضاء هیأت تحریریه مجله سیاست شفافی اتخاذ نماید. در هر حال نباید در بیش از ۲۰% مقالات هر مجله، سردبیر و اعضای هیأت تحریریه و مسئولین مجله نقش داشته باشند.
ماده ۳-۲۲: سیاست‌های مجله شامل اهداف، دورنما، راهنمای نویسندگان، روش داوری و چگونگی انجام آن، انواع موارد غیراخلاقی در حیطه نشر و چگونگی برخورد مجله با آنها، باید به صورت شفاف در صفحات مربوطه جهت اطلاع خوانندگان اعلام شود.
ماده ۳-۲۳: سردبیران نشریات نمی‌توانند برای چاپ مقاله در نشریات خود، از نویسنده مسئول بخواهند تا برای بالا بردن میزان ارجاعات مجله، به سایر مقالات شمارههای قبلی مجله ارجاع دهد.
ماده ۳-۲۴: نشریه‌های علمی- پژوهشی، اعم از چاپی و الکترونیک، باید تنها آگهی‌هایی را برای انتشار بپذیرند که به ارایه‌ی اطلاعات در مورد واقعه، محصول یا خدمت مورد نظر بپردازند و از هرگونه فعالیت برای تحت تأثیر قرار دادن مخاطب، با ارایه‌ی مطالب غیرعلمی و نادرست، خودداری کنند.
تبصره: تبلیغات مربوط به مؤسسات و حرفه‌مندان پزشکی باید دارای مجوز تبلیغات از سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران باشند.
ماده ۳-۲۵: مکان درج آگهی تبلیغاتی نباید در مجاورت سرمقاله یا مقاله‌ای علمی باشد که به نوعی ارتباط آن مقاله با آگهی موردنظر را به ذهن خواننده متبادر سازد.
ماده ۳-۲۶: آگهی‌های تبلیغاتی باید به گونه‌ای در نشریه درج شوند که به‌خوبی از مندرجات علمی قابل چاپ متمایز باشند.
ماده ۳-۲۷: سردبیر باید سیاست شفافی در خصوص اخذ آگهی و چاپ ضمیمه‌هایی که با حمایت مالی همراه هستند داشته باشد، به‌طوری که مسایل مالی از جمله قبول آگهی‌های تجاری تأثیری در تصمیم‌گیری علمی در مورد چاپ مقالات نداشته باشد.
ماده ۳-۲۸: ویژه‌نامه‌ها شماره‌هایی از نشریه‌اند که معمولاً به انتشار مجموعه مقالاتی در رابطه با موضوعی مشخص و یا مجموعه‌ی مقالات یک همایش به‌نحوی که در ارتباط با موضوعات اصلی مورد بحث در نشریه باشد، اختصاص دارند. ویژه‌نامه غالباً توسط منابع دیگری غیر از ناشر مجله حمایت مالی میشود. سردبیر مجله مسئولیت مطالب مندرج در ویژه‌نامه‌ها را همانند شمارههای عادی نشریه به عهده دارد.
تبصره ۱: سردبیر مجله باید اختیار ارسال هر دست‌نوشته‌ای را برای انتشار در ویژه‌نامه، به داوران مستقل و نیز حق عدم پذیرش آنها را، همانند شمارههای عادی مجله، حفظ کند.
تبصره ۲: حامی مالی ویژه‌نامه، درصورت وجود، باید به طورشفاف در ویژه‌نامه مشخص شود.
تبصره ۳: نشر آگهی در ویژه‌نامه باید از سیاستی مشابه آنچه در شمارههای عادی مجله اعمال میشود، تبعیت کند.
تبصره ۴: پذیرش هدایا یا کمک‌های حامیان مالی ویژه‌نامه برای شخص سردبیر و اعضای هیأت تحریریه مجاز نیست.
تبصره ۵: در ویژه‌نامه‌ها باید مانند شمارههای عادی، سایر مواد این راهنما رعایت شود.
ماده ۳-۲۹: نگارش یک فصل یا بیش‌تر، از کتاب‌هایی که در قالب درسنامه منتشر می‌شوند، مشمول تمامی مواد این راهنما می‌باشد. وظایف سردبیر در این حالت، به عهده‌ی نویسنده‌ی مسئول کتاب (نامی که بر روی جلد مندرج است) می‌باشد.
|
واژه‌نامه
|
| Acknowledgment |
تقدیر و تشکر |
| Affiliation |
وابستگی آکادمیک |
| Authorship |
نویسندگی |
| Committee on Publication Ethic (COPE) |
کمیته بین‌المللی اخلاق نشر |
| Conflict of Interest |
تعارض منافع |
| Correction |
اصلاحیه |
| Corresponding Author |
نویسنده طرف مکاتبه |
| Council of Science Editors (CSE) |
شورای سردبیران علمی |
| Data Fabrication |
داده‌‌سازی |
| Data Manipulation/Falsification |
دستکاری داده‌ها |
| Editorial Board |
هیأت تحریریه |
| Editorial Independence |
استقلال سردبیری |
| Fraud |
فریبکاری |
| Ghost Author |
نویسنده پنهان |
| Guest/Gift Author |
نویسنده مهمان |
| Image Manipulation |
دستکاری در تصاویر |
| International Committee of Medical Journals Editors (ICMJE) |
کمیته بین‌المللی سردبیران نشریات پزشکی |
| Intellectual Property |
مالکیت فکری |
| Iranian Registry of Clinical Trials (IRCT) |
مرکز ثبت کارآزمایی‌های بالینی ایران |
| Manuscript |
دست‌نوشته |
| Misconduct |
سوءرفتار |
| Peer Review |
مرور همتا |
| Plagiarism |
سرقت ادبی/ معنوی |
| Redundant Publication |
انتشار همپوشان |
| Retraction |
خارج کردن/ استرداد مقاله |
| Supplement |
ویژه‌نامه |
| Word Association of Medical Editors (WAME) |
انجمن جهانی سردبیران علوم پزشکی |
|
